دانشمندان آمریکایی موفق شدهاند که با آزمایش خون، ابتلا به بیماری آلزایمر را سه سال پیش از بروز علائم آن تشخیص دهند. این آزمایش بر اساس اندازهگیری ده نوع مولکول چربی (لیپید) در خون است.
هنوز دقیقا روشن نیست چرا میزان چربیهای خون در مبتلایان به آلزایمر تغییر میکند، اما محققان حدس میرنند آسیبی که این بیماری به سلولهای مغز میزند باعث تغییر میزان این مواد در خون میشود.
دقت آزمایش تازه 90 درصد است، بنابراین احتمال تشخیص کاذب وجود دارد، با اینحال تشخیص زودرس این بیماری بسیار مهم است زیرا در حال حاضر بیماری زمانی تشخیص داده می شود که علائم آن ظاهر شدهاند و دیگر نمیتوان کمک چندانی به بیمار کرد.
دمانس
سازمان بهداشت جهانی دمانس را یکی از اولویتهای بهداشتی اعلام کرده است. این سازمان در سال 2102 شمار مبتلایان را در دنیا 36.5 میلیون نفر تخمین زد که سالانه 7.7 میلیون بیمار جدید به آن اضافه میشود.
آلزایمر شایعترین بیماری از نوع طیفی از بیماریها با عنوان دمانس است. در این بیماریها فعالیتهای شناختی مغز و نیز تواناییهای حرکتی آسیب میبینند.
متخصصان می گویند برای اینکه این آزمایش کاملا تایید شود به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما این آزمایش "یک قدم واقعی رو به جلوست."
دکتر داگ براون، مدیر مرکز تحقیقات و توسعه انجمن آلزایمر می گوید: "از این تحول بسیار استقبال میکنیم. این آزمایش ما را یک قدم به آنچه که بر زندگی هزاران نفر از مبتلایان به دمانس تاثیر میگذارد نزدیک میکند."
دانشمندان مدتهاست میدانند که روند تخریب سلولهای مغزی از حدود 20 تا 30 سال پیش از بروز علائمی مثل نقصان حافظه، آغاز می شود.
آنها همیشه بدنبال روشی بودند که با یک آزمایش ساده متوجه آغاز روند این بیماری پیشرونده شوند.
دانشمندان دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا به سرپرستی پروفسور هاوارد فدروف از 525 فرد بالای هفتاد سال خون گرفتند. برخی از این افراد پنج سال بعد مبتلا به آلزایمر شدند.
معیارهای DSM-IV برای تشخیص دمانس
- نقائص شناختی متعدد شامل نقصان حافظه: ناتوانی در یادگیری اطلاعات جدید یا به یاد آوردن اطلاعات که قبلا در حافظه ثبت بوده
- آپراکسیا (ناتوانی های حرکتی با وجود اینکه اختلالی در کارکردهای حرکتی پیدا نمی شود) مثل ناتوانی در مسواک زدن یا لباس پوشیدن
- اختلالات تکلم و زبان: مثل ناتوانی در نوشتن یا فراموش کردن لغات حین حرف زدن
- ناتوانی در شناسایی اشیاء با وجود اینکه در کارکرد حسی اختلالی پیدا نمیشود
- ناتوانی در برنامه ریزی، رعایت نظم و ترتیب در انجام کارها و فعالیتهایی از این دست
- اختلال در کارکردهای اجتماعی و افت واضح توانایی های گذشته
- اختلالات رفتاری مثل پرخاشگری
پژوهشگران وقتی خون مبتلایان را با نمونههایی که پنج سال پیش از آنها گرفته شده بود مقایسه کردند، متوجه تفاوتهایی شدند.
علاوه بر این، تیم تحقیقاتی خون مبتلایان را با خون آنها هم که سالم مانده بودند، مقایسه کردند.
محققان متوجه شدند که با اندازهگیری ده نوع چربی می توان تشخیص داد که آیا فرد در سه سال آینده به آلزایمر مبتلا می شود یا نه. این ده چربی در مقادیر کم در خون آنها که مستعد بیماری بودند دیده میشد.
به گفته پروفسور فدروف: "اندازهگیری چربیها با دقت 90 درصد این دو گروه را از هم متمایز کرد، یعنی افرادی را که از نظر شناختی سالم بودند اما در دو یا سه سال آینده به اختلال شناختی خفیف یا آلزایمر مبتلا میشدند از کسانی که در آینده سالم میمانند."
"با اینحال باید افراد بیشتری را برررسی کنیم تا بتوانیم این آزمایش را بصورت بالینی بکار بگیریم."
اما برخی نیز مسائل اخلاقی را در استفاده از این آزمایش مطرح کردهاند از جمله اینکه افرادی که برایشان این آزمایش انجام میشود آیا مایلند سه سال زودتر این خبر تکان دهنده را بشنوند که چند سال بعد آلزایمر خواهند داشت.
چند توصیه ساده برای پیشگیری از آلزایمر
- مصرف میوه و سبزی تازه در تعویق بیماری آلزایمر نقش مهمی دارد
- ذهن را با فعالیتهایی مثل حل کردن جدول، شطرنج و از این قبیل فعال نگه دارید
- چربی، قند و فشار خون را در حد مناسب نگه دارید و ورزش کنید
- مصرف دخانیات را کنار بگذارید
- الکل ننوشید یا دستکم در مصرف آن افراط نکنید
هدف نهایی محققان این است که بتوانند با این آزمایش، آلزایمر را بسیار زودتر از سه سال پیشبینی کنند.
تخمین زده می شود که از هر سه نفر، یک نفر به آلزایمر مبتلا می شود. با پیر شدن جمعیت میزان مبتلایان به طور تصاعدی رو به افزایش است و پیش بینی شده که تعداد مبتلایان در دو دهه آینده دو برابر شود.
این بیماری معمولا بین 40 تا 90 سالگی ظاهر میشود، اما بیشتر موارد آن بعد از شصت و پنج سالگی دیده میشود.
به گزارش سازمان بهداشت جهانی، جمعیت بالای 60 سال در سال 2050 بیش از دو میلیارد نفر خواهد بود.
در ایران جمعیت سالمندان در حال حاضر بیش از چهار میلیون نفر است.
آمار دقیقی از مبتلایان به آلزایمر در ایران در دست نیست، اما شمار آنها حدود یک میلیون نفر تخمین زده می شود.
تخمینها در مورد افغانستان به حدود نیم میلیون مورد اشاره دارد.